İnsanlık tarihi boyunca taş, kil tabletler ve papirus, insanların kendilerini ifade etmesi için kullanıldı. Teknolojik gelişmelerle birlikte bunların yerini dijital ekranlar aldı. Bilgisayar ve internet ile her şeyin başına “e” harfi eklendi: e-devlet, e-posta, e-imza, e-dergi, e-gazete, e-kitap… Mektupla haberleşilen yıllarda, şimdiki gelişmeler hayal bile edilemezdi.
Dijital çağın bireylerinin alışmaya çalıştığı, önceki nesillerin pek de kabullenemediği ancak bizden sonraki nesiller için vazgeçilmez olabilecek e-kitap, okuma alışkanlarını değiştirdi ve yayıncılık da dijital çağa geçmiş oldu.
Kitaplar, kuşkusuz çocukluğumuzdan beri hepimizin hayatında kaçınılmaz şekilde var olan vazgeçilmez değerler. Ancak kitapların cismine içeriğinden fazla değer vermek, onların içindeki cevheri yok saymak olur. E-kitaplara “Kitap kokusu olmadan olmaz.” fikriyle karşı dururken, kitaba anlam katanın onun içeriği olduğunu hatırlamalıyız. Önemli olan büyük bir kütüphane sergilemek değil, oradaki kitapları okumaktır. Amacımız daha çok kitap okumak ise e-kitaplar zamandan ve mekandan bağımsız şekilde bize bu imkanı sağlar. Okurlar uzun seyahatlerde hafif ve yer kaplamayan çok sayıda kitabı yanlarında götürebilir. Ayrıca görsel ve işitsel fonksiyonlarla kitap içeriği zenginleşir. E-kitapların diğer bir avantajı, Gutenberg’in matbaayı icat etmesiyle okur kimliği kazanan insanın, e-kitap ile yazar olma imkanını yükseltmesi. Erişim kolaylığı ve daha düşük fiyat fırsatı sağlayan e-kitaplar sayesinde yazarlar, kitaplarını elektronik ortamda daha fazla okura ulaştırabilir.
Tüm bu avantajların yanında elbette e-kitapların olumsuz yönleri de var. Örneğin, sanılanın aksine e-kitaplar fiziksel kitaplardan daha çevreci değiller. Fiziksel kitaplar sürdürülebilirlikleriyle fark yaratıyorlar. Üstelik ömürleri tek okuyucuyla sınırlı kalmıyor, nesilden nesile aktarılabiliyorlar. Yüzyıllar öncesinden kalan eserler hala okunabilirken, bir e-kitap tableti en fazla 4 yıl kullanılabiliyor. Ayrıca bu cihazlar, içerdikleri ağır metaller nedeniyle toprağa, suya, çevreye kalıcı zararlar veriyorlar. Bazı yayıncıların sahip olduğu FSC sertifikalarının kağıt üretiminde kesilen her ağaç yerine 3 ağaç dikilirken, dijital cihazların üretiminde kullanılan metaller çıkarılırken yüksek miktarda su tüketimi ve çevre hasarı gerçekleşiyor. E-kitapları depolamak için gerekli veri merkezleri, bataryaları şarj etmenin zararı da yok sayılamayacak derecede yüksek. Oysa fiziksel bir kitabı okumak için elektriğe veya şarja ihtiyaç yok. Fiziksel kitaplar, aynı zamanda paylaşım kültürünü besliyor. Bir kitap, yüzlerce kişiye ulaşabilirken, dijital kitaplar şifreleme yöntemi nedeniyle tek bir kullanıcıyla sınırlı kalıyor. Kütüphaneler, sahaflar daha çevreci, erişilebilir ve daha düşük maliyetli bir ağ kuruyor.
Tüm bunları göz önünde bulundururken şu sonuca varıyorum ki okumak, yeniliğe sırt çevirmeden, gelenekseli maziye gömmeden okumak, insanlığa yalnızca avantaj sağlayacaktır.
